اختلال شخصیت وابسته چیست؟

اختلال شخصیت وابسته نوعی اختلال شخصیتی است که در دسته C  قرار می گیرد. افرادی که به این اختلال دچار هستند نمی‌توانند به صورت عادی تصمیم گیری کنند و برای همه تصمیمات زندگی‌شان متکی به دیگران اند. در درون این افراد یک ترس غیر عادی از تنها شدن و ترک شدن وجود دارد. معمولا همه افراد در طول زندگی خود وابستگی های منطقی و متقابلی با اطرافیانشان دارند. اما در اختلال شخصیت وابسته، وابستگی فرد یک طرفه بوده و فرد سعی می کند نیازهای جسمی و عاطفی خود را از طریق دیگران برطرف کند و در صورتی که نیازهایش پاسخ داده نشوند، احساس ناامنی و اضطراب می کند. بنابراین فرد اعتماد به نفس خود را از دست داده و ممکن است رفتارهای عجیبی از او سر بزند‌.

 

دلایل ابتلا شدن افراد به اختلال شخصیتی وابسته

از اصلی ترین عواملی که باعث بروز شخصیت وابسته در افراد می شوند، میتوان به عوامل زیر اشاره کرد:

• طبیعتا همه افراد از ابتدای تولد برای رفع نیازهای اولیه، امنیت و رشد و در کل تمامی نیازهای خود به والدین خود وابسته هستند. اگر این روند با بزرگ شدن کودک به صورت بی رویه ادامه پیدا کند، باعث به وجود آمدن اختلال شخصیت وابسته در فرد می شود.
• فرآیند جامعه پذیری یعنی کمک گرفتن از دیگران برای یادگیری زندگی مستقل در فرد وجود نداشته و فرد آمادگی ورود به جامعه را ندارد.
• برخی اتفاقات ناگوار مانند فوت یکی از والدین یا هردو، نادیده گرفته شدن و بی اعتنایی والدین به فرزندان و نظیر این ها باعث می‌شود که فرد با ترس از دست دادن یا ترک شدن بزرگ شود.

 

 

 

علائم اختلال شخصیت وابسته

شخصیت وابسته نیاز بیش از حد به مراقبت شدن از طرف دیگران دارد. همچنین ‌رفتارهایی چون متکی بودن، سلطه پذیر بودن و ترس از جدایی را در اوایل بزرگسالی از خود بروز می دهد. علائم اختلال شخصیت وابسته با ۵ یا تعداد بیشتری از موارد زیر آغاز می شود:

• این فرد در تصمیم گیری های روزمره مشکل داشته و بدون مشورت زیاد با اطرافیان قادر به تصمیم گیری نمی باشد.
• توانایی ابراز مخالفت با نظر دیگران را ندارد. زیرا ترس از دست دادن تایید یا کمک آن افراد را دارد.
• از دیگر علائم اختلال شخصیت وابسته این است که فرد نیاز دارد مسئولیت اکثر زمینه های مهم زندگی خود را بر عهده دیگران بیندازد.
• در کمک کردن و مهرورزی به دیگران تمام تلاشش را می کند. حتی اگر انجام کاری ناخوشایند باشد، داوطلبانه آن را انجام می‌دهد.
• به دلیل نداشتن اعتماد به نفس لازم نمی‌تواند کار یا پروژه ای را به صورت مستقل انجام دهد.
• هنگامی که رابطه نزدیکی که داشته قطع میشود سریعا به دنبال برقراری ارتباط با فرد دیگری به عنوان منبع حمایت و مراقبت از خود می گردد.
• از دیگر علائم اختلال شخصیت وابسته ترس زیاد در هنگام تنهایی است. فرد می‌ترسد که نتواند از خود مراقبت کند‌ بنابراین احساس درماندگی و ناراحتی می کند‌.
• به طور غیر معمول نگران رها شدن و ترک شدن است. زیرا می ترسد که تنها مانده و کسی از او مراقبت نکند.

 

انواع اختلال شخصیت های وابسته

• شخصیت وابسته مضطرب

افراد مبتلا به این نوع اختلال ترکیبی از خصوصیات شخصیت اجتنابی و شخصیت وابسته هستند. این افراد تمایلی به مستقل بودن و خودکفا شدن ندارند‌. از دیگر علائم اختلال شخصیت وابسته مضطرب ترس ترد شدن و اضطراب جدایی است. فرد مبتلا همیشه مضطرب است و دیگران باید به آن ها اطمینان بدهند که همیشه کنارشان می مانند. اضطراب این افراد گاهی تبدیل به خشم شده و همواره احساس خشم و ترس دارند. فردی که مبتلا به این نوع اختلال شخصیت وابسته می باشد همیشه منتظر اتفاقات ناگوار و بد است و به سادگی آشفته و بی قرار می شود.

• شخصیت وابسته نابالغ

شخصیت وابسته نابالغ دیدگاهی کودکانه دارد. تعدادی از آن ها برای سازگاری با اطرافیان انرژی زیادی صرف می کنند و عده دیگر هیچ هدف و آرزویی ندارند. بزرگسالانی که بیشتر با افراد کم سن و سال معاشرت کرده و مسئولیت پذیر نیستند، در این دسته قرار می گیرند‌.

 

 

 

 

• شخصیت وابسته مطیع

فرد مبتلا به این اختلال شخصیت وابسته ترس از ترد شدن دارد و به همین دلیل زیاد با دیگران صمیمی نمی شود. این افراد حس ارزشمندی نسبت به خود نداشته و در روابطشان بسیار فروتن و متواضع اند. در بعضی مواقع برای جلوگیری از سرزنش شدن و انتقاد شنیدن، وانمود می کنند که بیمار اند. از دیگر علائم اختلال شخصیت وابسته مطیع می‌توان به  بیش از حد فداکار بودن و تایید طلب بودنشان اشاره کرد‌.

• شخصیت وابسته ایثارگر

این افراد بیشتر از افراد مطیع وابسته اند و خودآزاری گری نیز دارند. فرد مبتلا به شخصیت وابسته ایثارگر به برقراری رابطه با دیگران بیشتر اهمیت داده و حتی ممکن است هویت خود را از دست بدهد. شخصیت ایثارگر به شدت مطیع دیگران می شود و حتی ارزش های خود را در مقابل ارزش‌های طرف مقابل فدا می کند. این فرد تنها رضایت دیگران برایش مهم است حتی اگر باعث آزار خودش شود و با این کار لذت هم می‌برد.

 

• شخصیت وابسته غیر موثر

فرد مبتلا به اختلال شخصیت وابسته غیر موثر در کنار وابستگی، تمایلات اسکیزوئیدی نیز دارد. این افراد انرژی بسیار کمی دارند و سریع خسته میشوند‌. از علائم اختلال شخصیت وابسته غیر موثر می‌توان به ساکت بودن، بی انگیزه بودن و نادیده گرفتن مسؤلیت هایشان اشاره کرد. این افراد زندگی یکنواختی دارند و بیشتر اتفاقات زندگی خود را ناشی از شانس و تقدیر می دانند. در کل عقاید منفی و مخربی دارند.

 

 

درمان اختلال شخصیت وابسته

معمولا افراد مبتلا به اختلال شخصیتی بسیار دیر برای درمان خود اقدام می کنند. در اختلال شخصیت وابسته نیز دقیقا زمانی که شرایط بحرانی شده و مشکلات از آستانه تحملشان خارج است، مراجعه می کنند. افرادی که مبتلا به اختلال شخصیت هستند بسیار مضطرب و افسرده اند و بیشتر به خاطر همین موضوع به مشاوران مراجعه می کنند.

یکی از روش های درمان اختلال شخصیت وابسته روان درمانی است. در این روش، هدف افزایش استقلال بیمار و یاد دادن برقراری ارتباط سالم با دیگران می باشد. برای افزایش اعتماد به نفس فرد مبتلا، آموزش مهارت هایی چون ابرازمندی به آن ها کمک می کند. برای درمان اختلال شخصیت وابسته  و ایجاد تغییرات اساسی در فرد، دوره های بلندمدت روان کاوی و روان درمانی نیاز است. درمانگر طی این دوره ها دوران کودکی فرد و آسیب های آن دوران را با دقت بررسی می کند. زیرا دوران کودکی نقش زیادی در شکل گیری الگوهای وابستگی دارد‌. بنابراین درمانگر به تدریج اعتماد به نفس فرد مبتلا را افزایش داده و به او کمک می کند تا بتواند به تنهایی تصمیم گیری کند.